Kulinarne możliwości pora – wszechstronnego warzywa na ciepłe dania
Por, choć często pozostaje w cieniu bardziej popularnych warzyw, jest prawdziwym skarbem w kuchni – szczególnie w sezonie jesienno-zimowym. To warzywo o delikatnym, słodkawym smaku z nutą cebuli doskonale sprawdza się w ciepłych daniach, dodając im niepowtarzalnego charakteru i aromatu. Por zawiera mnóstwo witamin i składników mineralnych, a jego wszechstronność w kuchni pozwala na tworzenie zarówno wykwintnych zup, jak i sycących zapiekanek czy delikatnych sosów. W tym artykule przedstawiamy kilka inspirujących pomysłów na ciepłe dania z porem, które rozgrzeją i zachwycą podniebienia nawet w najchłodniejsze dni. Od klasycznego kremu z pora, przez zapiekankę ziemniaczaną, aż po makaron z porem i boczkiem – te przepisy udowodnią, że por zasługuje na główną rolę w kuchennych kompozycjach.
Kremowa zupa porowa z grzankami
Kremowa zupa porowa to klasyk, który nigdy nie zawodzi. Delikatna, aksamitna konsystencja i wyrazisty smak pora tworzą doskonałe połączenie, które rozgrzewa w chłodne dni. Chrupiące grzanki dodają tekstury i sprawiają, że danie staje się jeszcze bardziej satysfakcjonujące.
Składniki na aksamitny krem z pora
- 3 duże pory (białe i jasnozielone części)
- 2 średnie ziemniaki
- 1 średnia cebula
- 2 ząbki czosnku
- 2 łyżki masła
- 1 litr bulionu warzywnego (można zastąpić drobiowym)
- 200 ml śmietanki 30%
- Sól i świeżo mielony pieprz do smaku
- Gałka muszkatołowa (szczypta)
- 2-3 łyżki posiekanego szczypiorku do dekoracji
Składniki na chrupiące grzanki
- 4 kromki pieczywa (najlepiej bagietka lub chleb pszenny)
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- 1 ząbek czosnku
- Szczypta soli
Przygotowanie kremu z pora krok po kroku
- Pory dokładnie umyj pod bieżącą wodą, zwracając szczególną uwagę na przestrzenie między warstwami liści, gdzie często gromadzi się piasek. Odetnij zielone końcówki i korzenie, a następnie pokrój białe i jasnozielone części w cienkie plastry.
- Cebulę i czosnek obierz i drobno posiekaj. Ziemniaki obierz i pokrój w kostkę.
- W dużym garnku rozgrzej masło. Dodaj cebulę i smaż na średnim ogniu przez około 2-3 minuty, aż zmięknie i stanie się szklista.
- Dodaj posiekany czosnek i smaż przez kolejną minutę, mieszając, aby czosnek nie przypalił się.
- Dodaj pokrojone pory i smaż, mieszając, przez około 5 minut, aż zmiękną.
- Wrzuć pokrojone ziemniaki, zalej bulionem i doprowadź do wrzenia. Zmniejsz ogień i gotuj pod przykryciem przez około 20 minut, aż warzywa będą miękkie.
- Zdejmij garnek z ognia i zblenduj zupę na gładki krem przy użyciu blendera ręcznego lub stojącego.
- Wlej śmietankę, dopraw solą, pieprzem i szczyptą gałki muszkatołowej. Podgrzej zupę jeszcze przez kilka minut, nie doprowadzając do wrzenia.
Przygotowanie grzanek
- Pieczywo pokrój w kostkę o boku około 1-1,5 cm.
- W misce wymieszaj oliwę z przeciśniętym przez praskę czosnkiem i szczyptą soli.
- Dodaj pokrojone pieczywo i dokładnie wymieszaj, aby każdy kawałek został pokryty oliwą.
- Rozłóż grzanki na blasze wyłożonej papierem do pieczenia.
- Piecz w piekarniku rozgrzanym do 180°C przez około 8-10 minut, aż grzanki będą złociste i chrupiące.
Podawanie kremowej zupy porowej
Zupę nalej do podgrzanych miseczek. Na wierzchu posyp posiekanym szczypiorkiem i udekoruj kilkoma grzankami. Pozostałe grzanki podaj osobno, aby każdy mógł dodać ich według własnego uznania. Zupa świetnie smakuje również z kleksem kwaśnej śmietany lub jogurtu greckiego, które dodadzą kremowości i lekkiej kwasowości, doskonale równoważącej słodycz pora.
Wskazówka szefa: Aby uzyskać jeszcze bardziej kremową konsystencję, możesz dodać do zupy 100 g serka kremowego typu Philadelphia. Warto też pamiętać, że zupa z pora nabiera głębi smaku, jeśli odstoi kilka godzin lub nawet całą noc w lodówce.
Wartości odżywcze kremowej zupy porowej
Por jest bogaty w witaminę A, C, K oraz witaminy z grupy B. Zawiera również mnóstwo przeciwutleniaczy i związków siarkowych, które korzystnie wpływają na układ odpornościowy. Ziemniaki dostarczają węglowodanów i potasu, a śmietanka zapewnia tłuszcze, które pomagają w przyswajaniu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Jedna porcja zupy (około 300 ml) zawiera około:
- Kalorie: 220 kcal
- Białko: 4 g
- Węglowodany: 18 g
- Tłuszcze: 15 g
- Błonnik: 3 g
Zapiekanka ziemniaczana z porem i serem
Zapiekanka ziemniaczana z porem to doskonały pomysł na sycący obiad lub kolację. Połączenie kremowych ziemniaków, słodkawego pora i intensywnego sera tworzy harmonijną kompozycję smaków, która zadowoli nawet najbardziej wymagające podniebienia. To danie, choć proste w przygotowaniu, prezentuje się niezwykle elegancko na stole.
Składniki na zapiekankę z porem
- 1 kg ziemniaków (najlepiej mączystych)
- 2 duże pory
- 250 ml śmietany 30%
- 150 ml mleka
- 3 ząbki czosnku
- 200 g sera Gruyère lub innego dobrego sera żółtego
- 50 g parmezanu
- 2 łyżki masła + trochę do wysmarowania naczynia
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- 2 łyżeczki suszonego tymianku
- 1 łyżeczka gałki muszkatołowej
- Sól i świeżo mielony pieprz do smaku
Przygotowanie zapiekanki ziemniaczanej z porem
- Rozgrzej piekarnik do 180°C. Naczynie żaroodporne o wymiarach około 30×20 cm posmaruj masłem.
- Pory dokładnie umyj, odetnij zielone części i korzenie. Białe i jasnozielone części pokrój w cienkie krążki.
- Na patelni rozgrzej masło z oliwą. Dodaj pokrojone pory i smaż na średnim ogniu przez około 10 minut, aż zmiękną. Na końcu dodaj przeciśnięty przez praskę czosnek i smaż jeszcze przez minutę. Dopraw solą i pieprzem.
- W międzyczasie obierz ziemniaki i pokrój je w bardzo cienkie plasterki (najlepiej użyć mandoliny). Jeśli nie masz mandoliny, postaraj się kroić jak najcieńsze plastry nożem.
- W rondelku podgrzej śmietanę z mlekiem, nie doprowadzając do wrzenia. Dopraw solą, pieprzem, gałką muszkatołową i tymiankiem.
- Ser Gruyère zetrzyj na tarce o dużych oczkach.
- W przygotowanym naczyniu ułóż warstwę ziemniaków, następnie połowę podsmażonych porów, posyp częścią startego sera Gruyère. Powtórz warstwy, kończąc warstwą ziemniaków.
- Zalej całość gorącą mieszanką śmietanowo-mleczną. Posyp wierzch pozostałym serem Gruyère i startym parmezanem.
- Przykryj naczynie folią aluminiową i piecz w rozgrzanym piekarniku przez 40 minut. Następnie zdejmij folię i piecz jeszcze przez 20-25 minut, aż wierzch się zarumieni, a ziemniaki będą miękkie (sprawdź widelcem).
- Po wyjęciu z piekarnika pozostaw zapiekankę na 10 minut, aby odpoczęła przed podaniem.
Wskazówka szefa: Aby ziemniaki równomiernie się upiekły, warto je wcześniej blanszować przez 3-4 minuty w osolonej wodzie. Dzięki temu skrócisz również czas pieczenia. Jeśli lubisz bardziej wyraziste smaki, możesz dodać do warstw podsmażony boczek lub szynkę.
Wartości odżywcze zapiekanki ziemniaczanej z porem
Zapiekanka ziemniaczana z porem to danie bogate w energię, białko oraz wapń. Pory dostarczają witamin i przeciwutleniaczy, a ziemniaki są dobrym źródłem potasu i witaminy C. Jedna porcja zapiekanki (około 200 g) zawiera około:
- Kalorie: 380 kcal
- Białko: 12 g
- Węglowodany: 30 g
- Tłuszcze: 24 g
- Błonnik: 3 g
- Wapń: 300 mg
Makaron z sosem porowo-serowym i kurczakiem
Makaron z sosem porowo-serowym i kurczakiem to szybkie, a zarazem eleganckie danie, które sprawdzi się zarówno na codzienny obiad, jak i na kolację z przyjaciółmi. Kremowy sos z delikatnym aromatem pora doskonale komponuje się z makaronem i soczystym kurczakiem, tworząc danie, które zachwyca bogactwem smaków.
Składniki na makaron z porem i kurczakiem (4 porcje)
- 400 g makaronu (najlepiej tagliatelle lub fettuccine)
- 2 duże pory
- 500 g piersi z kurczaka
- 2 ząbki czosnku
- 200 ml śmietanki 30%
- 100 ml bulionu drobiowego
- 100 g sera pleśniowego (np. gorgonzola lub lazur)
- 50 g parmezanu
- 2 łyżki masła
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- 1 łyżeczka suszonego tymianku
- 1/2 łyżeczki płatków chili (opcjonalnie)
- Sól i świeżo mielony pieprz do smaku
- 2 łyżki posiekanej natki pietruszki do dekoracji
Przygotowanie makaronu z sosem porowo-serowym
- Pory dokładnie umyj i pokrój w cienkie półkrążki, używając tylko białych i jasnozielonych części.
- Pierś z kurczaka umyj, osusz papierowym ręcznikiem i pokrój w kostkę o boku około 2 cm. Dopraw solą i pieprzem.
- W dużym garnku zagotuj osoloną wodę na makaron.
- W międzyczasie na dużej patelni rozgrzej łyżkę masła i łyżkę oliwy. Dodaj kurczaka i smaż na średnio-wysokim ogniu przez około 5-6 minut, aż się zarumieni i będzie prawie gotowy. Przełóż na talerz.
- Na tej samej patelni rozgrzej pozostałe masło i oliwę. Dodaj pokrojone pory i smaż na średnim ogniu przez około 8 minut, aż zmiękną. Dodaj przeciśnięty przez praskę czosnek i smaż jeszcze przez minutę.
- Wlej bulion i śmietankę. Dodaj tymianek i płatki chili (jeśli używasz). Gotuj na małym ogniu przez 3-4 minuty.
- Dodaj pokruszony ser pleśniowy i mieszaj, aż się rozpuści. Dopraw solą i pieprzem do smaku.
- Ugotuj makaron al dente według instrukcji na opakowaniu. Przed odcedzeniem zachowaj około 1/2 szklanki wody z gotowania.
- Dodaj usmażonego kurczaka do sosu i podgrzewaj przez 2-3 minuty.
- Odcedzony makaron dodaj do sosu na patelni. Jeśli sos jest zbyt gęsty, dodaj trochę zachowanej wody z gotowania makaronu. Dokładnie wymieszaj, aby makaron pokrył się sosem.
- Podawaj natychmiast, posypując startym parmezanem i posiekaną natką pietruszki.
Wskazówka szefa: Aby sos był jeszcze bardziej kremowy, warto dodać łyżkę masła na sam koniec gotowania i energicznie wymieszać z makaronem. Technika ta, znana jako „mantecatura”, jest sekretem wielu włoskich szefów kuchni. Jeśli nie lubisz serów pleśniowych, możesz zastąpić je mascarpone lub ricottą z dodatkiem większej ilości parmezanu.
Wartości odżywcze makaronu z sosem porowo-serowym i kurczakiem
Danie to stanowi bogate źródło białka dzięki kurczakowi i serom. Por dostarcza witamin i składników mineralnych, a makaron zapewnia energię w postaci węglowodanów złożonych. Jedna porcja (około 350 g) zawiera około:
- Kalorie: 650 kcal
- Białko: 35 g
- Węglowodany: 60 g
- Tłuszcze: 30 g
- Błonnik: 4 g
- Wapń: 250 mg
Risotto z porem i grzybami
Risotto z porem i grzybami to wykwintne danie, które zachwyca kremową konsystencją i bogatym smakiem. Połączenie słodkawego pora z aromatycznymi grzybami tworzy harmonijną kompozycję, która zadowoli nawet najbardziej wymagające podniebienia. Sekret udanego risotto tkwi w cierpliwości i właściwej technice gotowania.
Składniki na risotto z porem (4 porcje)
- 300 g ryżu arborio lub carnaroli
- 2 duże pory
- 250 g grzybów leśnych (mogą być borowiki, podgrzybki lub mieszanka grzybów)
- 1 średnia cebula
- 2 ząbki czosnku
- 150 ml białego wytrawnego wina
- 1,2 litra gorącego bulionu warzywnego lub drobiowego
- 50 g masła (podzielone na dwie części)
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- 80 g parmezanu, startego
- 2 łyżki posiekanego świeżego tymianku (lub 1 łyżeczka suszonego)
- Sól i świeżo mielony pieprz do smaku
- 2 łyżki posiekanej natki pietruszki do dekoracji
Przygotowanie risotto z porem i grzybami
- Pory dokładnie umyj, odetnij zielone części i korzenie. Białe i jasnozielone części pokrój w cienkie półkrążki.
- Grzyby oczyść (nie myj pod bieżącą wodą, tylko przetrzyj wilgotną ściereczką) i pokrój na mniejsze kawałki.
- Cebulę i czosnek obierz i drobno posiekaj.
- W dużym rondlu lub głębokiej patelni rozgrzej połowę masła i oliwę. Dodaj cebulę i smaż na średnim ogniu przez 2-3 minuty, aż zmięknie.
- Dodaj pokrojone pory i smaż przez kolejne 5 minut, mieszając od czasu do czasu.
- Dodaj czosnek i smaż jeszcze przez minutę.
- Na osobnej patelni rozgrzej łyżkę oliwy i smaż grzyby na dość wysokim ogniu przez 5-7 minut, aż odparuje z nich woda i zaczną się rumienić. Dopraw solą i pieprzem. Odłóż na bok.
- Do rondla z porami dodaj ryż i smaż, mieszając, przez 1-2 minuty, aż ziarna staną się szkliste na brzegach.
- Wlej wino i gotuj, mieszając, aż całkowicie odparuje.
- Zacznij dodawać gorący bulion, chochlę po chochli, mieszając często i dodając kolejną porcję dopiero, gdy poprzednia zostanie prawie całkowicie wchłonięta przez ryż.
- Po około 15 minutach dodawania bulionu (ryż powinien być już prawie miękki, ale jeszcze lekko twardy w środku), dodaj usmażone grzyby i tymianek.
- Kontynuuj dodawanie bulionu przez kolejne 3-5 minut, aż ryż będzie al dente – miękki, ale z lekkim oporem w środku.
- Zdejmij rondel z ognia. Dodaj pozostałe masło i starty parmezan. Energicznie wymieszaj, aby risotto stało się kremowe.
- Przykryj rondel i pozostaw na 2 minuty.
- Przed podaniem sprawdź konsystencję – risotto powinno być kremowe i lekko płynne. W razie potrzeby dodaj jeszcze odrobinę bulionu.
- Podawaj natychmiast, posypane świeżo posiekaną natką pietruszki.
Wskazówka szefa: Prawdziwe włoskie risotto zawsze kończy się etapem „mantecatura” – dodaniem zimnego masła i parmezanu poza źródłem ciepła, a następnie energicznym mieszaniem. To właśnie ten krok nadaje risotto charakterystyczną kremową konsystencję. Jeśli lubisz bardziej wyraziste smaki, możesz dodać do risotto odrobinę suszonego porcini lub łyżeczkę sosu truflowego.
Wartości odżywcze risotto z porem i grzybami
Risotto z porem i grzybami to danie bogate w kompleks witamin z grupy B, błonnik i składniki mineralne. Grzyby są doskonałym źródłem selenu i witaminy D, a por dostarcza przeciwutleniaczy i związków wspierających odporność. Jedna porcja (około 300 g) zawiera około:
- Kalorie: 450 kcal
- Białko: 12 g
- Węglowodany: 60 g
- Tłuszcze: 18 g
- Błonnik: 4 g
- Selen: 15 μg